काठमाडौं : अर्जुन सेवाले चलाएको माइक्रो बसले किच्दा गत फागुनमा पैदलयात्री चिकित्सकद्वय सन्दीप सुवेदी र सोनी आनन्दको घटनास्थलमै मृत्यु भयो । बा१य ४३ नम्बरको पर्यटक बोक्ने हरियो प्लेटको माइक्रोको अचानक ब्रेक फेल हुँदा महाराजगन्जस्थित कान्ति बाल अस्पतालको ओरालो सडक छेउमा हिँडिरहेका उनीहरूलाई किचेको थियो । गत वर्ष नै तीनकुनेबाट बबरमहलतर्फ गइरहेको ना५ख २६१८ ट्रिपरले नयाँबानेश्वर चोकको सडक छेउमा हिँडिरहेकी ७३ वर्षीया लक्ष्मी रेग्मीलाई ठक्कर दिंदा मृत्यु भयो । प्रत्येक वर्षको सवारी दुर्घटनाको अनुपात केलाउँदा मृत्यु हुनेको संख्या बढदै गएको देखिन्छ ।

मुलुकभर सवारी दुर्घटनामा दैनिक ६ जनाको मृत्यु हुने गरेको छ । प्रहरी प्रधान कार्यालयअन्तर्गतको ट्राफिक निर्देशनालयका अनुसार २०७३र७४ मा २ हजार १ सय ९५ जनाको मृत्यु भएको छ । उक्त तथ्यांकलाई केल्याउँदा सवारी दुर्घटनाबाट मर्नेको संख्या दिनप्रतिदिन बढ्दै गएको देखिन्छ ।

अघिल्लो वर्षभन्दा सवारी दुर्घटनामा मृत्यु हुनेको संख्या १ प्रतिशतले बढेको प्रहरी प्रवक्ता सर्वेन्द्र खनालले बताए । अघिल्लो वर्ष २ हजार ६ जनाको सवारी दुर्घटनामा मृत्यु भएको थियो । ‘यस वर्षको  तथ्यांक हेर्दा पनि धेरै जनाको मृत्यु भइसकेको छ,’ उनी भन्छन्, ‘त्यो संख्या अझै बढ्न सक्छ ।’

प्रहरीका अनुसार साउनसम्म मुलुकभर १५ हजार ९० वटा सवारी दुर्घटना भएका छन् । दिनप्रतिदिन सवारी दुर्घटना बढ्दै गएको उल्लेख गर्दै खनालले यसलाई रोक्न ठोस कदम चाल्नुपर्ने बताए ।

उपत्यकामा मात्र ८ हजार ९ सय ७१ सवारी दुर्घटना भएका छन्, त्यस क्रममा १ सय ३२ जनाको मृत्यु भएको छ । त्यसैगरी पूर्व क्षेत्रमा २ हजार ८ सय ९३ गाडी दुर्घटना भएका छन् भने ४ सय ६५ जनाको मृत्यु भएको छ । मध्यक्षेत्रमा १४ सय ४ सवारी दुर्घटना भएका छन् भने ६ सय ७९ जनाको मृत्यु भएको छ । पश्चिमाञ्चल क्षेत्रमा १२ सय १६ सवारी दुर्घटना भएका छन् । ती दुर्घटनामा ५ सय ५ जनाको मृत्यु भएको छ ।

मध्यपश्चिम क्षेत्रमा ३ सय ७० सवारी दुर्घटना भएका छन्, जसमा २ सय ५५ जनाको मृत्यु भएको छ । सुदूरपश्चिम क्षेत्रमा २ सय ३४ सडक दुर्घटना भएका छन् । ती दुर्घटनामा १ सय २४ जनाको मृत्यु भएको छ । पछिल्लो समय सडक सञ्जालको विस्तार व्यापक रूपमा बढे पनि कालोपत्रे र व्यवस्थित सडक अभाव रहेकाले दुर्घटना बढ्ने गरेको प्रवक्ता खनालले बताए । भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात विकास मन्त्रालयले एकतिहाइभन्दा बढी सडक इन्जिनियरिङ अध्ययनबिना नै निर्माण गरेकाले सडक सवारी दुर्घटना प्रत्येक वर्ष बढ्ने गरेको जनाएको छ ।

सवारी तथा यातायात ऐनअनुसार जेब्राक्रसिङमा नरोक्ने चालकलाई ५ सय रुपैयाँ जरिवाना गर्ने प्रावधान छ । ‘जेब्राक्रसिङमा अनुशासन उल्लंघन गर्ने चालकलाई दण्ड जरिवाना नै कम भयो,’ डीआईजी खनालले भने, ‘५ हजार रुपैयाँ भए कसले रोक्दैन रु’ ऐन कानुनमै सुधार भए चालकलाई कारबाही गर्न सजिलो हुने उनले बताए । सार्वजनिक यातायातमा लामो अध्ययन अनुसन्धान गरेका पुल्चोक  न्जिनियरिङका अतिथि प्राध्यापक सूर्यराज आचार्यले सडक पूर्वाधारको स्थिति नै कमजोर भएको बताए । ‘ट्राफिक बत्ती त छैन अरूको कुरा के गर्नु रु’ उनले भने, ‘सार्वजनिक यातायातको खस्कँदो स्थिति, बढ्दो सवारी दुर्घटनाले हाम्रो सडक सुरक्षा कमजोर छ भन्ने देखाउँछ, सडक राम्रो भए पो पैदलयात्री पनि सुरक्षित छन् भन्ने हुन्छ ।’

उपत्यकामा मात्रै भएको सवारी दुर्घटनाको अनुपात केलाउँदा जेब्राक्रसिङ होस् वा फुटपाथमा गाडीको ठक्करबाट मृत्यु हुनेमा पैदलयात्रीको संख्या धेरै छ । उपत्यका ट्राफिक महाशाखाले आर्थिक वर्ष ०६८र६९ देखि ०७३र७४ जेठसम्मको सवारी दुर्घटनाको तथ्यांक केलाउँदा सडक दुर्घटनामा मृत्यु हुनेमध्ये ४३ प्रतिशत पैदलयात्रु रहेको देखिएको छ । यो अवधिमा ७ सय २० जनाको सवारी दुर्घटनामा मृत्यु भएको छ । तीमध्ये २ सय ९६ पैदलयात्री छन् । आव ०६९र७० मा १ सय ४८ मृतकमध्ये ६३ पैदलयात्रु छन् । ०७०र७१ मा १ सय ४३ जनामध्ये ५३ जनालाई पैदल हिँडिराखेका बेला गाडीले ठक्कर दिएर मृत्यु भएको छ । ०७१र७२ मा १ सय ३३ जनाको मृत्यु भएकामध्ये ५७ पैदलयात्रु छन् । ०७२र७३ मा १ सय ६६ जनाको मृत्यु भएको छ । त्यसमध्ये ५७ पैदलयात्री छन् । ०७३र७४ चैतसम्म १ सय ३० जनाको सवारी दुर्घटनामा मृत्यु भएकामा ५८ पैदलयात्री छन् । जेब्राक्रसिङमा चालकले कसैको ज्यान लिए सवारी ज्यानमा मुद्दा चलाउने प्रावधान छ । ज्यान मुद्दाअनुसार ८ देखि १० वर्ष कैद सजाय हुन्छ ।

यात्रुले ध्यान दिनुपर्ने
– आदेशमूलक, सदेशमूलक र चेतनामूलक ट्राफिक संकेतको पालना गरौं ।
– सवारी चढ्दा र ओर्लंदा अरूलाई नधकेलौं ।
– सवारीसाधन चढ्दा कुनै पनि मानवीय अंग बाहिर ननिकालौं ।
– चालकलाई तीव्र गतिमा सवारी चलाउन प्रोत्साहन नगरौं ।
– सवारीसाधनमा बसी असभ्य व्यवहार नदेखाऔं ।
– सामान बोक्ने सवारीसाधनको पछाडि भागमा बसेर यात्रा नगरौं ।
– भरिएको सवारीसाधनमा नचढौं ।
– धेरै जनाले बाटो काट्नु छ भने एक पंक्तिमा काटौं । सधंै जेब्राक्रसिङको प्रयोग गरौं ।
– रातो बत्तीमा बाटो क्रस नगरौं । हरियो बत्तीमा मात्र क्रस गरौं ।
– हतार गरी बाटो कहिल्यै नकाटौं । छतमा बसेर यात्रा नगरौं ।
– चालकलाई सुरक्षित तरिकाले सवारीसाधन चलाउन प्रेरणा दिऔं ।
– मादकपदार्थ सेवन गरेका चालकलाई सवारी चलाउन नदिऔं ।

चालकले ध्यान दिनुपर्ने
– सवारीको अवस्था जाँच गर्ने ।
– सवारीको मर्मत तथा प्रदूषण जाँच गराउने ।
– मादकपदार्थ सेवन गरेर सवारी नचलाउने ।
– अत्यधिक खुसी, मानसिक तनाव तथा अस्वस्थतामा सवारीसाधन नचलाउने ।
– चलाउँदा सडकमा ध्यान केन्द्रित गर्ने । अनावश्यक कुरा नगर्ने । मोबाइलमा कुरा नगर्ने ।
– सवारीको कागजपत्र साथमा राख्ने । झ्याल तथा ढोका सधैं राम्रोसँग बन्द गर्ने ।
– तीव्र गतिमा नचलाउने । यात्रु र अन्य व्यक्तिसँग अनावश्यक कुराकानी नगर्ने ।

स्राेत ः इकान्तिपुर