दुर्लभ जंगली जनावर रेडपान्डा संरक्षणमा कालिकोटका स्थानीय सरकार र संघसंस्था जुटेका छन्। सामुदायिक वन घोषणा हुँदा पनि दिन प्रतिदिन वन विनास तथा चोरीसिकारी बढ्दै गएपछि यहाँ पाइने रेडपान्डा जोखिममा परेकाले जनप्रतिनिधिहरू संरक्षण अभियानमा सक्रिय भएका हुन्।
रेडपान्डा नेटवर्कको सहयोग, मानव अधिकार तथा वातावरण विकास केन्द्र (हुरन्डेक) नेपालको सहजीकरणमा तिलागुफा नगरपालिका नगरप्रमुख, डिभिजन वन कार्यालय र हाब्रे संरक्षण सम्बन्धी काम गर्ने हुरन्डेक नेपालका प्रतिनिधिहरूको संयुक्त टोलीले तिलागुफाको लेकाली भाग रुडुबन्चुलगायतका लेकमा यसको वासस्थान र अवस्था बुझ्न स्थलगत अनुगमन गरेको हो।
एउटा सामुदायिक वनमा दुई जना वन अभिभावक खटिन्छन्। उनीहरू जंगल जोगाउने एवम् रेडपान्डाको चालचलन र अवस्था अवलोकन गरिरहन्छन्। उनीहरू संरक्षित क्षेत्रको अवलोकनका साथै रेडपान्डाको चोरी सिकारीका बारेमा समेत जानकारी लिन्छन्। साथै उनीहरू रेडपान्डाको ताजा अपडेट जानकारी गराउँदै आएको शाहीको भनाइ छ।
वन्यजन्तु संरक्षण ऐन २०२९ मा कुनै पनि व्यक्तिले नियन्त्रणमा राखेको वा मारेको र ओसारपसार गरेको पाइएमा एकदेखि १० वर्षसम्म कैद वा एकदेखि पाँच लाखसम्म जरिवाना वा दुवै सजाय हुने प्रावधान छ। कालिकोटमा यसभन्दा अगाडि महावै र शुभकालिकामा रेडपान्डाको वास भेटिएको थियो।
पछिल्लो समय रेडपान्डा बचाउनका लागि भन्दै पातारासीको पटमारामा होमस्टे सञ्चालन भएको छ। त्यहाँ रेडपान्डाका बारेमा हरेक नयाँ अतिथिलाई ब्रिफिङ गरिन्छ।
६ जना महिला मिलेर सञ्चालनमा ल्याएको होमस्टेमा रेडपान्डाको चर्चा हुन्छ। रैथाने खान्की खुवाइन्छ। अब सम्भावित वन क्षेत्रमा क्यामरा ट्रयापिङ राख्ने तयारी भइरहेको रेडपान्डा नेटवर्कले जनाएको छ।
यसरी तीव्र रूपमा जनचेतना प्रदान हुँदा रेडपान्डाको चोरी सिकारी कम भएको स्थानीयहरूको भनाइ छ। तर जथाभावी डोजर प्रयोग गरेर सडक निर्माण गरिँदा रेडपान्डा संरक्षणमा चुनौती देखिएको बताइन्छ। जंगल क्षेत्रमा जथाभावी हर्न बजाउनेदेखि गाडी कुदाउने गर्नाले रेडपान्डालाई बस्न असहज भइरहेको स्थानीयको भनाइ छ।
विश्वमा रेडपान्डा पाइने ५ वटा देशमध्ये नेपाल पनि एक हो। कर्णाली भने रेडपान्डा सम्भावित क्षेत्रका रूपमा चिनिन्छ। तर सरकारी लगानी भने रेडपान्डा जोगाउनमा केन्द्रित भएको पाइँदैन। पहिले रेडपान्डाको महत्व र कानुनी ज्ञान नहुँदा कुकुरले लखेटेर कैयौं रेडपान्डा मारिने गरेका थिए। केही सिकारीले बन्दुकले हानेर पनि मार्ने गरेको स्थानीयको अनुभव छ। तर अहिले रेडपान्डा मार्ने र सिकार गर्ने चलन हटेको छ।
