ज्वरो मानव शरीरको एक प्रतीकात्मक वा आत्मरक्षक प्रक्रिया हो । ज्वरो आउँदा मानव शरीरको ताप बढ्ने गर्छ । मानव शरीरको ताप सञ्चालन एक प्रणालीद्वारा हुन्छ । सो प्रणालीद्वारा तापक्रम बढाउने निर्णय गरिएपछि ज्वरो आउँछ । सामान्यतया शरीरको तापक्रम ९८.६ डिग्री फरेनहाइट ९३७ डिग्री सेल्सियस भन्दा माथि भएको अवस्थालाई ज्वरो मानिन्छ ।
१०४ डिग्री फरेनहाइट (४० डिग्री सेल्सियस) भन्दा माथि शरीरको तापक्रम पुग्नु खतराजनक मानिन्छ । ज्वरो आउनु शरीरमा कतै संक्रमण भएको पहिचान हो । भाइरस, ब्याक्टेरिया लगायत सूक्ष्म जीवाणुको संक्रमणका कारण वा शरीरमा ठूलै चोटपटक लाग्दा ज्वरो आउँछ ।
तर ज्वरो आउनु एक तनावपूर्ण, संघर्षपूर्ण र पीडादायी हुन्छ, किनकि यसले तपाईंको शरीरलाई कमजोर बनाउँछ र भोक नलाग्ने र कुनै पनि काम गर्न मन नलाग्ने बनाउँछ । जब तपाईंलाई ज्वरो आउँछ, तपाईंलाई केही खान वा पिउन मन नलाग्ने हुन सक्छ तर तपाईंको शरीरमा थप तनावले सामान्य रूपमा भन्दा ज्वरोको समयमा धेरै सन्तुलित आहार खानु महत्त्वपूर्ण छ । साथै, संक्रमणबाट लड्दै गरेको बेला शरीरको प्रतिरक्षा प्रणाली बलियो बनाउन पोषक तत्व र ऊर्जा चाहिन्छ ।
ज्वरो आउँदा खानैपर्ने र खान नहुने खानेकुरा
खिचडी (जाउलो) : यो चामल, दाल र हल्का मसलाले बनेको लोकप्रिय आरामदायी खाना हो । यो पचाउन सजिलो छ र कार्बोहाइड्रेट, प्रोटिन र आवश्यक पोषक तत्व प्रदान गर्छ । यसमा सामान्य चामलको तुलनामा धेरै पानी हुन्छ, जुन शरीरलाई हाइड्रेटेड राख्न आवश्यक हुन्छ ।
नरिवलको पानी : ज्वरोको बेला शरीरमा पानीको ठूलो कमी हुन्छ । शरीरलाई बलियो र हाइड्रेटेड राख्न नरिवल पानीको सेवन धेरै लाभदायक हुन्छ । नरिवलको पानीले शरीरको तापक्रम नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्छ र संक्रमणसँग लड्न पनि फाइदाजनक हुन्छ । नरिवलको पानी पिउनाले खानाबाट प्राप्त आवश्यक पोषक तत्व चाँडै कोषमा पुग्छ ।
फलफूल : ज्वरो आउँदा फलफूल साथी हुन् । धेरै फलमा पानीको मात्रा भरपुर हुने भएकाले रिहाइड्रेट गर्नका लागि अद्भुत हुन्छन् । साथै धेरैमा भिटामिन सीको महत्त्वपूर्ण मात्रा हुन्छ, जुन प्रतिरक्षा प्रतिक्रिया र कोषिका मर्मतका लागि आवश्यक हुन्छ । यदि भोक कम छ भने यी फलफूल खान सल्लाह दिइन्छ । तरबुजा, अनार, किवी, केरा र स्याउ जस्ता फलफूल खान पुग्न छ ।
चिकेन सुप : चिकेन सुप कुनै पनि रोगका लागि उपयुक्त खाना हो । यसले शरीरलाई पोषक तत्व प्रदान गर्छ र शरीरमा तरल पदार्थ सन्तुलनमा राख्न मद्दत गर्छ । यसले तापक्रम घटाउन पनि मद्दत गर्छ । साथै यसले शरीरभित्रका विषाक्त पदार्थलाई बाहिर निकाल्छ । सुपमा पाइने सोडियमले इलेक्ट्रोलाइट्स निर्माण गर्न मद्दत गर्छ । चिकन सुपमा भिटामिन, मिनरल्स, क्यालोरी र प्रोटिन पनि प्रशस्त हुन्छ ।
तरकारी : सिजनअनुसारका तरकारीले अत्यावश्यक भिटामिन र खनिजको अतिरिक्त आपूर्ति गर्छ । जसले प्रतिरक्षा प्रणालीलाई समर्थन गर्न सक्छ र ज्वरोबाट छुटकारा पाउन मद्दत गर्छ ।
दही : दहीले शरीरलाई चिसो र आरामदायी हुन्छ । यो प्रोबायोटिक्सको राम्रो स्रोत हो, यसको राम्रो ब्याक्टेरिया, जसले अन्य हानिकारक सूक्ष्मजीवहरूलाई नष्ट गर्छ । दही पनि प्रोटिनको एक अविश्वसनीय स्रोत हो, त्यसैले यदि तपाईंलाई धेरै भोक छैन भने तपाईंले अझै पनि थोरै मात्रामा धेरै पोषक तत्व पाउनुहुनेछ । यो ताजा हुनुपर्छ र फ्रिजबाट भर्खरै निकालिएको चिसो हुनु हुँदैन ।
उच्च प्रोटिनयुक्त खाना : जब संक्रमणसँग लड्ने कुरा आउँछ, प्रोटिन सूचीको शीर्षमा हुन्छ । गेडागुडी, ओखर बदाम, कुखुरा, माछा र अण्डा जस्ता प्रोटिनयुक्त खानेकुरामा स्वस्थ प्रोटिन, ओमेगा-३ फ्याटी एसिड, भिटामिन बी-६ र बी-१२, जिंक र सेलेनियम पाइन्छ, जसले हड्डीको स्वास्थ्य, मस्तिष्कको स्वास्थ्य र समग्र प्रतिरक्षा सुधार गर्न मद्दत गर्छ । स्वाभाविक रूपमा । तपाईंलाई पूरै खाने मन नलाग्ने भए पनि तपाईंले स–साना खानाहरु सुप, सलाद, साना टुक्राको रुपमा लिनुपर्छ । यो तेल वा मसालेदार हुनु हुँदैन ।
कुखुराको मासुमा प्रचूर मात्रामा प्रोटिन हुन्छ । प्रोटिन कुनै पनि रोगसँग लड्न आवश्यक हुन्छ । त्यसैले ज्वरो आएको बेला कम तेलमा पकाएको कुखुरा खान सकिन्छ । तर पचाउन गाह्रो हुने रातो मासु खानु हुँदैन ।
ज्वरो आएमा खान नहुने खानेकुरा
चामल : भात खान कुनै कडा प्रतिबन्ध छैन तर चामल एक जटिल कार्बोहाइड्रेट हो, पचाउन धेरै गाह्रो हुन सक्छ । जाउलोको तुलनामा पचाउन लामो समय लाग्न सक्छ । जसले गर्दा पाचन क्षमतामा असुविधा हुनसक्छ । चामल स्टार्चयुक्त खाना भएकाले यसले शरीरलाई थप निर्जलीकरण गर्ने क्षमता राख्छ, जसले ज्वरोको प्रभावलाई बढाउँछ ।
रक्सी, सोडा, चिया र कफी पेय : यी पेय पदार्थ निर्जलीकरण, निद्रामा बाधा र पेट दुखाइ निम्त्याउँछ । जबकि ज्वरो आएको बेला शरीरलाई पर्याप्त मात्रामा रसिलो पदार्थ चाहिन्छ, संक्रमणबाट लड्न आराम दिने पेयपदार्थ चाहिन्छ ।
प्रशोधित खानेकुरा : केक, कुकीज, पेस्ट्री, क्यान्डी, आइसक्रिम, क्र्याकर, चिप्स, पकौडा, लड्डु, भटुरा, अचार समोसा आदिले पेटको सतहलाई चर्याउन सक्छ र पाचन समस्यालाई बढाउँछ, शरीरमा सुन्निने समस्या हुन्छ र तपाईंको प्रतिरक्षा प्रणालीमा हस्तक्षेप गर्न सक्छ ।
त्यसैगरी भुटेको खानेकुरा, मसालेदार र चिल्लो खानेकुराबाट टाढा रहनुपर्छ । तिनीहरू पचाउन गाह्रो हुन्छन् र यसले पेटमा अतिरिक्त बोझ निम्त्याउन सक्छ ।
समग्रमा ज्वरो आएको र संक्रमणसँग लडिरहेको बेला खानपिनबारे चिकित्सकको सल्लाह लिनु बुद्धिमानी हुन्छ ।
