मध्य चैतको गर्मी । मधेशतिर त तातो हावा चल्न थालिसकेको छ । यही गर्मी याममा सुर्खेतको वीरेन्द्रनगर नगरपालिका-१३ स्थित करेखोला छेउमा बसेका छन्, लोपोन्मुख समुदायका राउटे परिवार । हामी यहाँ पुग्नेबेला उनीहरू अलि माथितर्फ बसाइँ सर्ने तयारीमा थिए ।
आफ्नै ‘घर’ बनाएर एकै ठाउँमा स्थायी बासोबास गर्नेभन्दा उनीहरू घुमन्ते जीवन बाँच्न रुचाउँछन् । गाँस, बास र कपास अनि सुरक्षाको चिन्ता भने हुने गरेको तुलाराम शाहीले बताए । राउटेहरू खासगरी कर्णाली प्रदेशको दैलेख, सुर्खेत, कालिकोट, जाजरकोट र सल्यान तथा सुदूरपश्चिमको अछाम र लुम्बिनीको दाङका विभिन्न स्थानमा बसाइँ सरिरहन्छन् । हाल उनीहरुको एउटा समूह करेखोलामा छ भने अर्को समूह सुर्खेतको बराहताल गाउँपालिका-६ सोतखोलामा रहेको राउटे खगेन्द्रबहादुर शाहीले बताए ।
उनीहरूको रेखदेख, शिक्षा र स्वाथ्यका क्षेत्रमा तीनै तहका सरकारसँगै सामाजिक सेवा केन्द्र (सोसेक) नेपालले पनि काम गरिरहेको छ । आम मान्छेभन्दा नितान्त फरक फिरन्ते दैनिकी गुजारिरहेका राउटे समुदायको संरक्षण र सहज जीवन निर्वाहका लागि सरकारी तहबाट पनि विभिन्न प्रयास भएका छन् । तर यिनीहरुको शिक्षा, स्वास्थ्य र महिला–बालबालिका तथा ज्येष्ठ नागरिकको जीवन धेरै जोखिममा छ । यसका लागि उनीहरुको तत्कालीन आवश्यकता मात्रै पूरा गर्नेभन्दा पनि दीर्घकालीन हिसाबले सोच्न जरुरी रहेको स्थानीय बुद्धिजीवी बताउँछन् ।
ईकान्तिपुरबाट
