(१) देश नाईथि थितीमा गरीब डुव्या गांस बाँसमा,
(२) नाइथिन विध्याधन सिपहरौग्यो मतिभ्रस्ट्र को
  बनुन्याहौ देश चोरका चेलान जसा
(३) काठां काट्या मुसाँ कैको बरदान पणिगयो स्याल जसो तम्रो बानी दाजुभाईमा डिठपड्यो ।

अला डर हाल्लौ निकोत काईन धेकीनो बलाड¥यौन खाली मुख मात्र चलुउन्छ ।तमुलेत देश त सकि हाल्या वलौ देश धीन लाग्दो बनाई हाल्या काहै जनम्या वला तसा तम राक्षशन जसा तमरी इजातम काँटी खाली रे हमरा देश माईत सुन फलाउन्या ठउछ याई जल छन जंगल छन , खानी छन, जडीबुटी छन, विजुली याई फलाउन सकिन्छ । औषधि याई फलाउन सकिन्छ, अन्न याई फलाउन सकिन्छ, फलफुल याई फलाउन सकिन्छ, खानी याई उत्खनन गर्न सकिन्छ, सांगतरकारी याई उब्जन्छ तपोभुमि देवी देउतानका ठउ याई छन धर्म याई फल्याहो संस्कृत सभ्य भाष याई जन्म्या हो।
तमरी इजातम पकाई खाली रे क्याई हो सरखन्या अर्का कुरा काट्छ माइक समाइ बरे धोक्रो फुलाई बरे क्याद्धेहउव तमरी इजाडर हाल्लौ कुकुरकी जनी कटया गरन्छ ।नाई जाण्डात तमरी इजाडर हाल्लौ याई जनम्याछ याई वढयाछ, उसै थाली माई खान्छ उसैमाई हगन्छ इसै ठकुर रौलाछन, ग्वाल्लेक छन, मालीका छन, सिद्धनाथ छन, वैजनाथ छन, मांनिङ्गला शैनीका मन्दिर छन, बडीमालीका छन, शृर्मा सरोवर छन , मेलौली भगवती छन, त्रीपुरा शुन्दरी छन, वाँशुदेव छन, केदार नाथ छन, पाताल भमेश्वर छन। बैना बनारसी छन, सुरपाल भौनेली छन, दोगडा शिवलिङ्क टुगेछन, सिउनाथ छन, निका निका तामाका खानी छन। निका निका लुहाका खानी छन। काईनेटीक खानी छन, अझला मुल्यौ दैलेख माइत आफै वल्या ज्वाला जी तिर्थ छन ।

यो देश तपोभुमि नभइवरे राक्षसकी भुमि हुन लाछ ।तमरी इजा उरीउनौ म्याई होव राक्षसकी जनि मानसन दुख दीन्या घोडा यै देशमा रया जसा होईजा निकोई होलो गट्टो क्याई होलो दशमास पेटमाई राखी बरे पालेकी आमालाई क्याई हो बला दुख्ख दीन्या तम निकर्चान नाक नाइथिन हन्दरा मुसो नाई भण्या जसो गद्ध लाछ । नाक नभयाका निकर्चौ थोक्काई लई बदी होली भणी नाई जाण्डात कसोहो वला खड्डयौनौ तमरी इजाडर हाल्लौ गरिव मान्सनलाई गरिव वयाई बरे खाडल कोच्चाछ । तवैत तम कुकर्मी नलाई पाप लाग्गछ । जनम्याकी भुमि बेचन्छ, गरिवको कर उठाई ढाण सेकन्छ, महंगाई वढौन्छ लडाई लडन्छ । जुवा तास खेलन्छ मात्तीन्छ समाजमाई आई माइनको वेहुत गरन्छ हत्या फैलौन्छ हिन्सां फैलुन्छ । बलत्कार जसा घटना घटौन्छ । हत्यारा र बलतकारीलाई बचाँई दिन्छ । चिल्ला मोटर कार हेली कप्टर किनन्छ करौडौका कारपेट डस्यौन्छ थोक्काई लै लाज नाई लाग्गीत गरीवले खान पांया नाईथिन सिन पांया नाईथिन रात दिन रोया राएछन गरिवका आँसु कलप लागन्ना भण्णया जाणनछ त नाई तम् भतुवानलाई लाज भ्यावरेत रेडीउमा खरावै गयौ बण्या अउन्छन पत्र पत्रिकानमा तसोई आउन्छ । तम कुकुर्मीनका नाक माई आगो लागी झौ रे क्याद्धेदउवला देश लुटी वरे कंगाल भिखारी बनाई बरे, के पउन्या ह ।ौ चिल्ला गाडी घोडा चढीवर तमरी इजाडर हाल्लौ मशानत गरिव धनीको एकै भणी कत्ती छत ला ज्ञान आँखीर म र् या वरेत एक वेतको कात्रो मात्रै लैझान्या हौ वला और तमरा संग गाडी, घोणा, हेलीकप्टर, जहाजं त नाई हन वलौझान्या क्याई हो वला कुकुर सुङ्गकी जसि कटया गध्या तम काठ वान्ना कुकुरन जसा नेपालकोत विदेश माई मुखौ नधेकौन्या वनाई हाल्या देशमाई हत्या हिन्सां वलत्कार भ्रस्ट्रचार वढाई वरे मुखन धकौन्या बनाई हाल्या तम बज्जर पड्डान लाई नाक भ्यावरेत उक्कीसवा सताब्दीमाई विकाश सान्ती शुसाशन भण्या नाम नीसानै नाईथिन तमड¥यौनान ले त वानरा हातो नारीउल वनाई हाल्या देश तर केतम शुसाशन देला के जनता खान्ना कब देशमाई विकाश होलो कब जनता माई शान्ति होली कब शुसाशन आँसलो कब होली शान्ती हुना हुना हम हेद्धारयौ समाज सभामाई आफै हात हाली लडन्छ ।ामवढै गरीव जनताले के पउन्यां आंसा राख्दु हो ।

वलौ दक्ष शिक्षीत वैज्ञानीक जनशक्ती बिदेश पढाई वर तम मसान डिढ पडया वेलाका नेताले देश विकाश शान्ति शुसाशन समबृद्धी कब होली रे कशेरी जनता आश गरन्ना अईलेकी लडाई त पार्टीकी लाइ नााई हो ब्यक्ती लै ब्यक्तीका झोल्यान कि लडाई हो । लड्डा लड्डा देशको धुलो धुवा उणाई हाल्या तम गउ जनखायां जउजन खायां तम अन्न खान्या भात थोक्काई जाण्णाहौ तमरी चेलीबैनीनको समाजमाई इज्जत नाईथिन हुल हुज्जत हुन लाछ । तम अन्न खान्या भ्यावरे समाज माई इसो क्याई हुनो होला अत्याचारलै भण्योरे इसो अत्याचार गरीवनलाई मार्नलाई तम गहुँ जौ नखान्यान वडा नेता चुनिवरे जण्या भोट हालन्यानले हाली हाल्यो भोट लै किनी हाल्या जनतानलै किनी हाल्या पुई क्याई गरन्छ ।
विकाश विकाश सित तमोरो साइनो नाईथिन किन्यां रकम अशुल गरन्छ । गाडी माई चढन्छ हेलीकप्टर चढ्न्छ, कारपेट ओछेयौनछ पांच वर्ष काटन्छ । आजी चुनाव औन्छ भोट खरीद गरन्छ हुल्या मुल्या गुण्डा चोर दलाल माफीया भिखमांगा झोल्या तमरा पाछा लाग्गान चुनाव जितन्छ जनता सितको तमरो के साइनोजनतान लै विकाशलइ पछयाण्ण छाणन्छ ।एक बोल्छन एक गरन्छ कां वढै विकाश होलो चुनावमा भोट किन्या पैशा अशुलन्छ । जनता लाई ब्याजको स्याज असुली हुस्सु दण्ड दिन्छ पुई कशेरी देशलाई जनतालाई यै देशमाई उभो लागन्ना वला ल्याप्च्या छापौ कब सम्म तमरी मनपण्णी रन्या हो कब सम्म जनता यो शिक्षा जाण्याँहुन मलाईत यै देशका दिकदार लागी बरे अउन्छे । कसेरी हो यै देशमाई गेदान पाल्न , शिक्षा दिक्षा दिन, समाजमाई ९५ पन्चानब्वे प्रतिशत गुण्डान सित नलाग्या वरे झोले झ्याम्टे नवन्या वरे सोझा साझान लाइत तमले जी खान्या ठउर राख्या नाईब यो सबै लाई गुण्डा बनाई बरे कती दीन देश चलाउन्या हौ गुण्डै गुण्डा जनमाया हुनालेत कृषीृ प्रधान देशमाई काम नगरी खान्याको सँख्या तमई ले बढायात हौल तमरी इजाडर हाल्लौ देशकोत जर जर अवस्था बनाई हाल्या यो देश मेराई बुवा विर्ता हो और जाई झौन भण्या बनाई हाल्या तम सुङरन खाई के भणीके हुन्या होके गरी के हुन्या तमत कुकुर नझा लड्डलाछ । देश त भडखालामा राखी हाल्या तमरा चेलात देश विदेशमा पड्डलान्यान गरीव त बदलका माछान झा मद्ध लान्यान तमत नेता नाई हौ ।यै देशका नाम्ले जुका हौ जनताको देशको माटोको खुन शोषीब र गोमन सर्पकी जस्यां काटी खायाँ चाटी खायाँ यै देशलाई त मुटु नभयाको प्रणाली बनाई हाल्या आवत अत्याचार चरम भैग्यो । आवत हम गरीव ठाँउ ठाँउका देउरानमाई झाईवर तसातम मुसान जसा सकिई भन्या उबजन लाग्या भिखारीत छनाई छ्या ।

तमलाई कोण लागी छौ भणी वरे हम सवै गरिव देउरा देउरा नमाई घांत गद्धयाहौ । तमलाई हामले भोट हाली बरे जागीरे बनायौ हमै कङ्गाल हुन लारयौ तमरी मनपडी ढली छौ तमरा मुख गहुँ, जौ जन पणुन झीली झीली मरीभm्या कोड लार्गौँ कुकर्म लागीझै अध विचैमाई रहझ्या तमलाई गरीव जनता नेपाल आमाको सराप लागी झौ जसरी गरीव युवा युवती को खुन पसिना विदेशमाइ चुन लाछ उई जन्म माई तम उनरा कमारा भई बरे रइझ्या जन खायां उभो जन लाग्या भणी जनता सराप गद्ध लाम्यान । मृरी भणाइत आवलै सुधरीझा देशको जलमा मान्सलाई काम दिए, कृर्षीमाई काम दिए, अरब अरव पुल पधेरामाई लगाई बरे पुल भत्काई बरे खर्वौ भ्रस्ट्राचार जनगर भ्रस्ट्रचार शुन्य सिलता भणन्छ अर्वौका राला गरन्छ सडक खनी खोस्री अर्वौ भ्रस्ट्राचार छ । जनगर निती योजना पार दर्षी वना जडीबुटी प्रसोधन केन्द्र खोली बर जनतान लाई रोजगार दिए तमशित जनतानकी के रिस छ । सीप दीए समाजमाई हुन्या खान्या बना तमई गर राजनीती लाज नीती मात्रै हटा भणाई छ । हमरी इसै दैलेख जिल्लामाई पंन्चकोषी क्षेत्र तिर्थ स्थल छन। रारा ताल कर्णालीमाई छन, छायाँ नाथ क्रृण मोक्ष ठाकुर ज्यु कनका शुन्दरी थाईछन । याई छन शेफोक्सुन्डौ ताल । त्री पुरा शुन्दरी,चुली मालीका । युगमालीका, स्याउका फाँराम, डाँफे मुनाल, झारल, घोरल, इसा देशमाई धार्मीक प्रर्यटकको खानी संसार लाई चिनाउन पहल गद्ध छाणी वरे दल वदल गरी आफ्नो मात्र हुनु सोझ्याउन भाई लाग्या भण्या यो धर्तीमाता तमलाई खणी खाई हाल्या हो ।
तम लाई यो शुन्दर इजाको पाप लागी झान्या हो । तम्रा सनतान निती नैतीकता संस्कार धर्म विचलीत भई होस् हवास नभएका जन्मीन्ना यो थोडा शुणि हाल आकाश मेरै पाताल मेरै संसारम म संसार भण्या प्रवृती छाणी हाल सुधरीझा संस्कारमा आईझा श्रीस्टीतम भतुवानको चलाउमान नाई हो । संसारको मालीकले वरदान दिई मालीकलाई नै भस्म गद्ध ब्यार भस्माशुर मासियो ब्यक्तीका झोल्या झाम्टया थोडा ग्रन्थ वेदपुराण र श्रीस्टीका विषयमाई पढया गुण्या गर गलत लाई गलत भण सहि लाई सहि भण अन्धा ब्यक्ती छाणी हाल खानी उत्खनन गद्धया दृर्घकालीन योजना वना ।देश विदेशमा रहेका युवा जनशक्ती देशमाई काम लगा उजां उत्पादन गर विजुलीमाइृ गाडी चला निस्पक्ष होइझा इस्कुल विद्यालयमा राजनीती पत्रकारको चुनाव राजनीती उद्योग वाणीज्य संग राजनीती आफ्नै पक्षमा चाहीने प्रणाणीको अन्त गर ।जो सुकै आवस नेपालमाई जनताका हितमाई राजनीती गर पुई देश जनता गरिव उभलाग्न्रा नत कस्या देश होलो वला अत्याचारी ठालु हत्या हिन्सा वलत्कारको अन्त गर शुसानको प्रत्याभुती समाजमाई दिई हाल देश उभनलागी काँ झालो वला दलालौ आब निक्करी पढ समाजलाई शुसासन दिई हाल नयाँ वर्ष अउनलाछ ।

नयाँ वर्षमाई पुराना तिता कुरा विर्ष मिठा साथ अगांल देश विदेशमा देख्ख गरी बस्ने आमा बुवा दाजु भाई दिदि बैनी कुटनीतीज्ञ समाज सेवी पत्रकार भरभलादमी , नागरीक समाज, मानव अधिकार वादी, सम्पुर्ण राजनेता, कर्मचारी, शिक्षक, विद्यार्थी सम्पुर्णको मती पलाई जन्म भुमी अक्ष्युर्ण राख्न रास्ट्रीयता पलाईझौ भगवान दाहीने रही देशमा विकाश समवृद्धी पलावस हशवर्षमा नेपाल धनी र शिक्षीत विकसित देख्न पाईयोस २०७८ सालको पावन अवसरमा हार्दीक मंगलमय शुभकामना म म लेखक समेत गरीव जनताको जननी जन्म भुमि स्वार्गाद्धीप गरीयसी

लेखक
रण बहादुर ऐरी
कार्यालय प्रमुख
खा.व्य.तथा ब्या .क.ली.
शाखा दैलेख